Μάθε γιατί να αποφύγεις το “έξυπνο” σπίτι - Προβλήματα και ασφαλείς εναλλακτικές

Smart Home: Πως γίνεται το σπίτι "έξυπνο"; Ποια τα οφέλη; Τι ακτινοβολία εκπέμπουν οι έξυπνες συσκευές; Ποιοι οι κίνδυνοι για υγεία, ασφάλεια και ιδιωτικότητα; Υπάρχουν ασφαλείς εναλλακτικές; Υπάρχουν τρόποι προστασίας;

Τα έξυπνα σπίτια παρέχουν βελτιωμένη ενεργειακή απόδοση και επίπεδα ευκολίας μέσω της αυτοματοποίησης των συσκευών, του κλιματισμού, των φώτων, των αισθητήρων συναγερμού κ.α.

Από την άλλη, είναι πολύ ευάλωτα σε επιθέσεις χάκερς και στην παραβίαση των προσωπικών δεδομένων, ενώ έχουν ακόμη αρκετές τεχνικές δυσκολίες εγκατάστασης.

Επιπλέον, το έξυπνο σπίτι που βασίζεται στην ασύρματη επικοινωνία συσκευών, αυξάνει σημαντικά την έκθεση των ιδιοκτητών του (αλλά και των γειτόνων τους) σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία υψηλών συχνοτήτων, τα οποία έχουν ενταχθεί στα πιθανά καρκινογόνα και συνδέονται με ένα πλήθος προβλημάτων υγείας.

Το έξυπνο σπίτι αποτελεί ένα βασικό μέρος του Διαδικτύου των Πραγμάτων (Internet of Things - IoT[1]), δηλαδή του δικτύου εγκαταστάσεων συσκευών, οχημάτων και οικιακών συσκευών που μπορούν επικοινωνούν, να συνδέονται με το διαδίκτυο, να αλληλεπιδρούν, να ανταλλάσσουν δεδομένα, να παρακολουθούνται και να ελέγχονται εξ αποστάσεως. Άλλα μέρη του IoT είναι οι έξυπνοι μετρητές ρεύματος (η εγκατάσταση των οποίων έχει ήδη ξεκινήσει και στην Ελλάδα), οι φορητές συσκευές (Wearables) όπως ρολόγια (smartwatches) που μετρούν το πόσο έχεις τρέξει κλπ, τα έξυπνα ηχεία, τα έξυπνα αυτοκίνητα κλπ. Στόχος πολλών εταιρειών και κυβερνήσεων, είναι στο κοντινό μέλλον να ελέγχονται τα πάντα εξ αποστάσεως, μέσω του διαδικτύου.

Τι μπορεί να κάνει ένα έξυπνο σπίτι (Smart Home);

Στο έξυπνο σπίτι έχεις την δυνατότητα να ελέγχεις από απόσταση και να αυτοματοποιείς διάφορες λειτουργίες όπως:

• Θέρμανση/ψύξη ανάλογα με τη χρήση του δωματίου και τις ανάγκες των κατοίκων.
• Ανοιγοκλείσιμο ρολών, παραθύρων ή συστήματος εξαερισμού ανάλογα με τις συνθήκες και την παρουσία των ανθρώπων στο χώρο.
• Φωτισμό ανάλογα με ώρα της ημέρας ή την χρήση του χώρου.
• Μουσική διαφορετική ανά χώρο.
• Ειδοποιήσεις μέσω τηλεφώνου ή μέσω διαδικτύου σε περιπτώσεις διάρρηξης ή ανοικτών ή σπασμένων παράθυρων.
• Ειδοποιήσεις για καπνό ή διαρροή νερού.
• Παρεμπόδιση πιθανών εισβολών ενεργοποιώντας ολόκληρο τον φωτισμό του σπιτιού.
• Προσομοίωση παρουσίας όταν λείπεις, ανοιγοκλείνοντας φωτισμό και περσίδες.

Πως κάνεις το σπίτι ή τον χώρο εργασίας “έξυπνο”;

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να προσθέσει “έξυπνες” λειτουργίες στο χώρο του (δείτε παρακάτω και ασφαλείς εναλλακτικές), ωστόσο θα αναφερθούμε πρώτα στην ασύρματη εκδοχή, καθώς είναι αυτή που διαφημίζεται περισσότερο και λόγω κόστους αναμένεται να κυριαρχήσει στην αγορά.

Παραδείγματα ασύρματων έξυπνων συστημάτων αποτελούν το Smart Home της COSMOTE[2] και το Smartwatt της WATT+VOLT[3].

Η ασύρματη εκδοχή του έξυπνου σπιτιού περιλαμβάνει μια κεντρική συσκευή-κόμβο (Home Βase ή Gateway) που συνδέεται με το modem/router σας και εκπέμπει ασύρματη ακτινοβολία (στη συχνότητα 2,4 GHz) για να επικοινωνήσει με τις όλες τις έξυπνες συσκευές του σπιτιού και το κινητό σας τηλέφωνο.

Μέσω μιας εφαρμογής, μπορείτε από το κινητό ή το tablet σας να δίνετε εντολές στις έξυπνες συσκευές.

Τι είναι οι έξυπνες συσκευές;

Οι έξυπνες συσκευές, διαθέτουν κεραίες και εκπέμπουν ασύρματη ακτινοβολία για να επικοινωνούν με την κεντρική συσκευή.

Παραδείγματα έξυπνων συσκευών: έξυπνη λάμπα, έξυπνη πρίζα, έξυπνο ρελέ, αισθητήρες πόρτας – παραθύρου, αισθητήρες μετακίνησης, διαρροής και θερμοκρασίας, έξυπνες καφετιέρες, κουζίνες, τηλεοράσεις, κλιματιστικά κ.α.

Πόσο κοστίζει το έξυπνο σπίτι;

Ο καταναλωτής πληρώνει για τις έξυπνες συσκευές που επιθυμεί (αρκετά ακριβότερες από τις αντίστοιχες συμβατικές), για την κεντρική μονάδα (50-100 ευρώ) και μια χαμηλή μηνιαία συνδρομή (3-8 ευρώ) στην εταιρεία από την οποία έχει προμηθευτεί το ασύρματο σύστημα.

Επίσης, μπορεί να πληρώσει 50-100 ευρώ για να του εγκαταστήσουν και συνδέσουν τις ασύρματες συσκευές του (προτείνεται λόγω δυσκολιών εγκατάστασης – δείτε παρακάτω).

Τι ακτινοβολία εκπέμπουν οι έξυπνες συσκευές;

Οι περισσότερες έξυπνες συσκευές εκπέμπουν ηλεκτρομαγνητικά πεδία υψηλών συχνοτήτων στη συχνότητα των 2,4GHz (Wi-Fi, Bluetooth).

H κεντρική μονάδα των συστημάτων εκπέμπει συνεχώς, αντίστοιχα με ένα Wi-Fi modem/router.

Οι συνδεδεμένες συσκευές εκπέμπουν ακτινοβολία ακόμη και σε κατάσταση αναμονής, έτσι ώστε να διατηρήσουν την επικοινωνία με την κεντρική μονάδα.

Στις έξυπνες κατοικίες καταγράφονται σημαντικά αυξημένες τιμές ασύρματης ακτινοβολίας, καθώς οι έξυπνες συσκευές αποτελούν κεραίες που εκπέμπουν 24 ώρες το 24ωρο.

Επιπτώσεις στην υγεία

Από το 2011, οι ασύρματες ακτινοβολίες έχουν ενταχθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας στα πιθανά καρκινογόνα[4].

Το 2017 ο σύμβουλος του ΠΟΥ, Δρ. Miller, ομότιμος καθηγητής στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου του Τορόντο, εξειδικευμένος στην επιδημιολογία του καρκίνου, ζήτησε την κατάταξη της ασύρματης ακτινοβολίας από οποιαδήποτε πηγή (κινητά τηλέφωνα, Wi-Fi, κεραίες κινητής τηλεφωνίας κ.α.) στα αποδεδειγμένα καρκινογόνα (Group 1 carcinogens)[5]!

Αν και ο Δρ Miller, υποστηρίζει ότι "Τα στοιχεία που δείχνουν ότι η ασύρματη ακτινοβολία είναι καρκινογόνος έχουν αυξηθεί και δεν μπορούν πλέον να αγνοηθούν", η κατάταξη των ασύρματων ακτινοβολιών στα αποδεδειγμένα καρκινογόνα, είναι κάτι που δύσκολα θα γίνει την εποχή που η παγκόσμια οικονομία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την κινητή τηλεφωνία και το Wi-Fi.

"Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, λαμβάνοντας υπόψη ότι η ασύρματη τεχνολογία (κινητή τηλεφωνία, δίκτυα WiFi, WiMAX, Bluetooth, ασύρματα τηλέφωνα σταθερής βάσης DECT εκπέμπει Ηλεκτρομαγνητικά Πεδία που ενδέχεται να έχουν επιβλαβείς επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, προτείνει να συμπεριλάβει η Ευρωπαϊκή Ένωση, στην πολιτική της για την ποιότητα του αέρα στο εσωτερικό των κτηρίων, τη μελέτη ασύρματων οικιακών συσκευών, όπως τα δίκτυα WiFi για την πρόσβαση στο Διαδίκτυο και τις ασύρματες τηλεφωνικές συσκευές τύπου «DECT», η χρήση των οποίων έχει γενικευθεί τα τελευταία χρόνια σε δημόσιους χώρους και σε κατοικίες, εκθέτοντας τους πολίτες σε διαρκείς εκπομπές μικροκυμάτων" Ψήφισμα Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία (2008/2211)[6]

Οι επιστήμονες προειδοποιούν

H έκθεση BioInitiative Report[7] αποτελεί την πιο ολοκληρωμένη προσπάθεια τεκμηρίωσης των βιολογικών επιδράσεων στον άνθρωπο και των ασφαλών ορίων μακροχρόνιας έκθεσης και έχει συνταχθεί από μία ομάδα 29 διεθνών επιστημόνων από κορυφαία πανεπιστήμια, που περιλαμβάνει 3 πρώην προέδρους της Bioelectromagnetics Society (BEMS), έναν ανώτερο σύμβουλο του Ευρωπαϊκού Περιβαλλοντικού Πρακτορείου, τον πρόεδρο της Ρωσικής Επιτροπής για την Προστασία από τις Μη Ιονίζουσες Ακτινοβολίες και άλλους έγκριτους επιστήμονες.

Σύμφωνα με την έκθεση:

“Βιολογικές επιδράσεις μπορεί να υπάρχουν σε λίγα λεπτά, σε επίπεδα που σχετίζονται με (...) την έκθεση σε κεραίες κινητής τηλεφωνίας, ασύρματα μόντεμ (WI-FI) και ασύρματους μετρητές ρεύματος που προκαλούν ολόσωμη έκθεση.

Πολλές από αυτές τις βιολογικές επιδράσεις μπορεί εύλογα να θεωρηθεί ότι έχουν ως αποτέλεσμα δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία, όταν η έκθεση είναι παρατεταμένη ή χρόνια.

Αυτό συμβαίνει επειδή παρεμβαίνουν στις φυσιολογικές διαδικασίες του σώματος, εμποδίζουν την επιδιόρθωση του κατεστραμμένου DNA, προκαλούν ανισορροπίες στο ανοσοποιητικό σύστημα, μεταβολικές διαταραχές και μειωμένη ανθεκτικότητα σε ασθένειες με πολλαπλούς τρόπους.

Απαραίτητες λειτουργίες του σώματος μπορεί τελικά να απενεργοποιηθούν εξαιτίας των αδιάκοπων εξωτερικών πιέσεων και να οδηγήσουν σε διάχυτη δυσλειτουργία του μεταβολισμού και των αναπαραγωγικών λειτουργιών.

Αρκετές χιλιάδες επιστημονικές μελέτες, εδώ και τέσσερις δεκαετίες, δείχνουν σοβαρές βιολογικές επιδράσεις και βλάβες στην υγεία από ηλεκτρομαγνητικά πεδία χαμηλών και υψηλών συχνοτήτων.

Αυτές οι μελέτες αναφέρουν γονιδιοτοξικότητα, βλάβες στο DNA μονής και διπλής έλικος, συμπύκνωση χρωματίνης, απώλεια της ικανότητας επιδιόρθωσης του DNA στα ανθρώπινα βλαστικά κύτταρα, μείωση των καθαριστών των ελεύθερων ριζών (κυρίως μελατονίνη), μη φυσιολογική γονιδιακή μεταγραφή, νευροτοξικότητα, καρκινογένεση, βλάβη στην μορφολογία και λειτουργία του σπέρματος, επιπτώσεις στη συμπεριφορά και στην ανάπτυξη του εγκεφάλου του εμβρύου των μητέρων που χρησιμοποιούν κινητά τηλέφωνα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. "

Η πλειοψηφία των νεότερων ερευνών επιβεβαιώνει τις επιπτώσεις υγείας:

νευρολογικές επιπτώσεις λόγω έκθεσης σε ασύρματες ακτινοβολίες δείχνει το 93% των σχετικών ερευνών!

γενοτοξικές επιπτώσεις λόγω έκθεσης σε ασύρματες ακτινοβολίες δείχνει το 81% των σχετικών ερευνών!"

Διαβάστε περισσότερα για τις επιπτώσεις στην υγεία από τις ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες…

"Oι τεχνολογίες αυτές έχουν σχεδιαστεί για να μεγιστοποιήσουν την ενεργειακή απόδοση και την ευκολία, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις βιολογικές επιπτώσεις στους ανθρώπους. Με βάση νέες έρευνες, υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις μεταξύ των επιστημόνων και του κοινού, σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους για την υγεία που συνδέονται με αυτές τις τεχνολογίες." Έκθεση BioInitiative Report

Δεν θα μας προειδοποιούσε το κράτος αν υπήρχε πρόβλημα;

Σήμερα οι περισσότερες κυβερνήσεις (ανάμεσα τους και η ελληνική) αρνούνται να προειδοποιήσουν τους πολίτες για τους πιθανούς κινδύνους παρά τις αλλεπάλληλες προειδοποιήσεις από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την λήψη μέτρων.

Δεδομένων των αλλαγών που θα απαιτηθούν, της απώλειας εσόδων αλλά και των μεγάλων συμφερόντων που θα θιγούν, οι αρχές περιμένουν μέχρι να υπάρχει αδιαμφισβήτητη επίπτωση για να τοποθετηθούν επίσημα.

Επιπλέον, τα οικονομικά συμφέροντα επιτρέπουν την εύκολη αδειοδότηση νέων ασύρματων εφαρμογών χωρίς να έχουν προηγηθεί έρευνες για τις επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία.

Στο παρελθόν πάντως αντίστοιχη χρονοτριβή στη λήψη μέτρων είχε αρνητικές συνέπειες στην υγεία του πληθυσμού, όπως δείχνει και η έκθεση του Ευρωπαϊκού Πρακτορείου Περιβάλλοντος με τα μαθήματα από τις καθυστερημένες αντιδράσεις των αρχών σε θέματα όπως ο αμίαντος, το PCB, οι ακτίνες Χ κ.α.[8]

“Η αναμονή για υψηλά επίπεδα επιστημονικών και κλινικών αποδείξεων πριν από τη λήψη δράσης για την πρόληψη γνωστών κινδύνων μπορεί να οδηγήσει σε πολύ υψηλό κόστος για την υγεία και την οικονομία, όπως συνέβη με τον αμίαντο, τη βενζίνη με μόλυβδο και τον καπνό” Συμβούλιο της Ευρώπης, Ψήφισμα 1815/2011

Ποια η ασφαλής απόσταση από τις έξυπνες συσκευές;

Η νομοθεσία που δεν λαμβάνει υπόψη τις μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία, ορίζει όρια που δεν υπερβαίνονται από τις εκπομπές των κεραιών των ασύρματων συσκευών, ακόμη και σε πολύ κοντινές αποστάσεις.

Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, πολλοί επιστημονικοί φορείς προτείνουν χαμηλότερα ασφαλή όρια έκθεσης (~10-100μWw/m2), τιμές οι οποίες υπερβαίνονται σε αποστάσεις ενός έως και δεκάδων μέτρων από τις ασύρματες συσκευές (ανάλογα με την ισχύ της κάθε συσκευής).

Πώς θα μειώσετε την έκθεση σας στις ακτινοβολίες των έξυπνων συσκευών

• Αν θέλετε να μειώσετε την έκθεση σας σε ασύρματες ακτινοβολίες προτείνουμε να αποφύγετε την εγκατάσταση ασύρματου συστήματος έξυπνου σπιτιού και να επιλέξετε ασφαλείς εναλλακτικές.
• Αν επιμένετε να εγκαταστήσετε ασύρματο έξυπνο σύστημα, περιορίστε τον αριθμό των έξυπνων συσκευών που θα συνδέσετε και αποφύγετε να τοποθετήσετε την κεντρική μονάδα και τις έξυπνες συσκευές κοντά σε σημεία υψηλής χρήσης (π.χ. κρεβάτι υπνοδωματίου, θέση εργασίας κλπ).
• Επίσης, δεδομένου ότι οι περισσότερες έξυπνες συσκευές εκπέμπουν ακόμη και όταν είναι κλειστές (σε κατάσταση αναμονής), προτείνουμε να τις απενεργοποιείτε πλήρως βγάζοντας τις από την πρίζα ή συνδέοντας τις με πολύπριζο με κουμπί το οποίο θα κλείνετε ή με τηλεχειριζόμενη πρίζα. Για παράδειγμα μία Smart TV που συνεχίζει να εκπέμπει ακτινοβολία όταν την κλείσετε με το τηλεκοντρόλ μπορείτε να την απενεργοποιήσετε πλήρως με το τηλεκοντρόλ της τηλεχειριζόμενης πρίζας.
• Για να μειώσετε την έκθεση σας στις ακτινοβολίες των έξυπνων συσκευών των γειτόνων:
• Μετρήστε πόση ακτινοβολία δέχεστε από τις έξυπνες συσκευές του γείτονα ενοικιάζοντας τον μετρητή ακτινοβολίας υψηλών συχνοτήτων HF38B της Gigahertz.
• Αποφύγετε τα ηλεκτρομαγνητικά hotspots που θα εντοπίσετε και αλλάξτε την χρήση των χώρων ή την διάταξη των επίπλων έτσι ώστε τα σημεία υψηλής χρήσης να μην βρίσκονται στα πιο επιβαρυμένα σημεία.
• Μείωση >90% στην διείσδυση της ασύρματης ακτινοβολίας από τους γείτονες προσφέρουν τα υλικά ηλεκτρομαγνητικής θωράκισης.
• Οι τοίχοι και οι οροφές θωρακίζονται με την χρήση μπογιάς ηλεκτρομαγνητικής θωράκισης.
• Τα δάπεδα μπορούν να θωρακιστούν χρησιμοποιώντας κάτω από το υπάρχον δάπεδο, ανοξείδωτο πλέγμα ηλεκτρομαγνητικής θωράκισης ή μπογιά ηλεκτρομαγνητικής θωράκισης ή τοποθετώντας κάποιο ύφασμα ηλεκτρομαγνητικής θωράκισης κάτω από μοκέτα ή χαλί που να καλύπτει όλο το δάπεδο του κάθε χώρου.
• Πρακτική λύση για τα υπνοδωμάτια αποτελούν οι κουνουπιέρες ηλεκτρομαγνητικής θωράκισης που δεν αφήνουν να διεισδύσει η ακτινοβολία από καμία κατεύθυνση παρά μόνο από το κάτω μέρος του κρεβατιού (μπορεί να τοποθετηθεί ύφασμα θωράκισης).
• Διαβάστε περισσότερα στον οδηγό υλικών ηλεκτρομαγνητικής θωράκισης.

 

 

Οι έξυπνες συσκευές αποθηκεύουν τα δεδομένα σας

Οι έξυπνες συσκευές δημιουργούν πολλά δεδομένα - είτε αυτή είναι η θερμοκρασία στο σπίτι σας, είτε που βρίσκεστε, είτε ποιοι σας επισκέπτονται κλπ.[9]

Στη συνέχεια, οι κατασκευαστές αυτών των συσκευών αποθηκεύουν και επεξεργάζονται όλα αυτά τα δεδομένα στο διαδικτυακό Cloud.

“Δεν υπάρχει τρόπος να προβλέψουμε πώς θα χρησιμοποιηθούν αυτές οι τεράστιες δυνάμεις που θα συσσωρεύονται δυσανάλογα στα χέρια εταιρειών που αναζητούν οικονομικό πλεονέκτημα και κυβερνήσεων που θα επιθυμούν όλο και περισσότερο έλεγχο. Το πιο πιθανό είναι ότι η αποθήκευση δεδομένων και το Διαδίκτυο των Πραγμάτων θα κάνει πιο δύσκολο τον έλεγχο της ζωής μας, καθώς θα γινόμαστε όλο και περισσότερο διαφανείς σε ισχυρές εταιρείες και κρατικούς θεσμούς που γίνονται όλο και πιο αδιαφανείς για μας” Catherine Crump, Matthew Harwood, Αμερικανική Ένωση Πολιτικών Ελευθεριών (ACLU)[10]

Παραβίαση ιδιωτικού απορρήτου

Σε άρθρο στο Forbes[11], ο αρθρογράφος για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, Joseph Steinberg, απαρίθμησε πολλές συσκευές συνδεδεμένες στο Internet, οι οποίες μπορούν ήδη να "κατασκοπεύουν τους ανθρώπους στα σπίτια τους", συμπεριλαμβανομένων των τηλεοράσεων, των συσκευών κουζίνας, των φωτογραφικών μηχανών και των θερμοστατών.

Έχουμε ήδη πολλά παραδείγματα παρακολούθησης μέσω baby monitors και ασύρματων καμερών, παραβιάσεις σε συστήματα ασφαλείας και συστήματα φωτισμού να αναβοσβήνουν ανεξέλεγκτα.

”Αυτό που θα χάσετε είναι η ιδιωτικότητα σας. Στην πραγματικότητα είναι χειρότερα από αυτό. Δεν θα χάσετε απλά την ιδιωτικότητα σας. Θα πρέπει να βλέπετε την έννοια της ιδιωτικότητας να ξαναγράφετε κάτω από την μύτη σας ”. Περιοδικό WIRED[12]

Και ο διευθυντής της CIA Ντέιβιντ Πετρέους δήλωσε ότι με την άνοδο των νέων έξυπνων gadget οι Αμερικανοί βάζουν οι ίδιοι κοριούς στις κατοικίες τους, γλιτώνοντας κόπο στις αμερικανικές υπηρεσίες κατασκοπείας, όταν εντοπίζονται τυχόν «πρόσωπα ενδιαφέροντος»[13].

“Η Amazon βάζει μικρόφωνα στο σπίτι σας. Στη συνέχεια έβαλε κάμερες και τώρα θέλει τα κλειδιά. Αυτή είναι μια μεγάλη εμπιστοσύνη σε μια και μόνο εταιρεία. Το νομικό σύστημα δεν είναι σε θέση να καλύψει την εξέλιξη της τεχνολογίας.” - Dimitri Stiliadis, Aporeto[14]

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη στο Πανεπιστήμιο της Γλασκόβης, το Διαδίκτυο των Πραγμάτων προκαλεί ανησυχία για μεγάλη εισβολή στην ιδιωτική ζωή και από τις προτεινόμενες λύσεις που αναπτύσσονται και του βαθμού στον οποίο ικανοποίησαν τις βασικές αρχές προστασίας της ιδιωτικής ζωής, μόνο πολύ λίγες αποδείχθηκαν πλήρως ικανοποιητικές.[15]

Μη ασφαλής ανταλλαγή δεδομένων

Η ασφάλεια είναι η μεγαλύτερη ανησυχία για την υιοθέτηση του Διαδικτύου των Πραγμάτων[16].

Τα τρωτά σημεία περιλαμβάνουν την αδυναμία ελέγχου ταυτότητας, μη κρυπτογραφημένα μηνύματα που αποστέλλονται μεταξύ συσκευών και έλλειψη επαλήθευσης ή κρυπτογράφησης ενημερώσεων λογισμικού[17].

Πολλές από αυτές τις έξυπνες συσκευές έχουν σοβαρούς περιορισμούς ως προς την υπολογιστική ισχύ που διαθέτουν, γεγονός που καθιστά αδύνατο να χρησιμοποιήσουν άμεσα βασικά μέτρα ασφαλείας, όπως η εφαρμογή τείχους προστασίας ή η χρήση ισχυρών κρυπτοσυστημάτων για την κρυπτογράφηση των επικοινωνιών τους με άλλες συσκευές. [18]

Ο Louis Basenese, διευθυντής επενδύσεων στην Wall Street Daily, έχει επικρίνει την έλλειψη προσοχής της βιομηχανίας σε ζητήματα ασφάλειας:

"Παρά τις υψηλού προφίλ επιθέσεις hacking, οι κατασκευαστές συσκευών παραμένουν ατάραχοι, εστιάζοντας στην κερδοφορία έναντι της ασφάλειας."[19]

“Όταν υπάρχει ένας νέος βολικός τρόπος να κάνουμε κάτι, πρέπει να εξετάσουμε την ασφάλεια. Είτε πρόκειται για πρόσβαση σε ένα σύστημα είτε σε μια φυσική τοποθεσία, οι μηχανισμοί εξουσιοδότησης πρέπει να είναι ισχυροί και δοκιμασμένοι για ευπάθειες. Για παράδειγμα, εξετάστε τα προβλήματα με την παρακολούθηση των baby monitors.“ Chris Kirby, Voices.com[20]

Σπίτια ευάλωτα σε επιθέσεις χάκερ

Δεδομένου ότι οι έξυπνες συσκευές συλλέγουν δεδομένα σχετικά με εσάς και το σπίτι ή την επιχείρησή σας, είναι πρωταρχικοί στόχοι για τους χάκερ.

Η σχετικά πρόσφατη έκθεση του WikiLeaks στο πρόγραμμα CherryBlossom της CIA αποκάλυψε πόσο ευάλωτα είναι τα έξυπνα σπίτια στην εισβολή και την απώλεια της ιδιωτικής ζωής[21]. Το CherryBlossom παρέχει λεπτομέρειες για τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να γίνει hacking σε routers (δρομολογητές ίντερνετ).

Εάν χακαριστεί το router σε ένα έξυπνο σπίτι, όλα τα έξυπνα συστήματα και οι συσκευές μπορούν να ελεγχθούν από απόσταση.

Οι χάκερ θα επιτεθούν σε οτιδήποτε, από δρομολογητές ή κάμερες web σε ψυγεία και φούρνους, θα προσπαθήσουν να κάνουν πράγματα όπως να εντοπίσουν την τοποθεσία σας και να παρακολουθήσουν τις συνομιλίες σας.

Όταν η χρήση Η/Υ άρχισε να γίνεται mainstream κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 οι άνθρωποι γέλασαν την ιδέα των ιών υπολογιστών. Είναι σαφές ότι σήμερα γνωρίζουμε καλύτερα. Πόσο καιρό θα είναι πριν δούμε ένα έξυπνο σπίτι κλειδωμένο από τους χάκερ σε ζήτηση για λύτρα; Δεν είναι τόσο μακριά, μάλλον δεν είναι θέμα το αν, αλλά το πότε θα γίνει.

“Οι περισσότερες από αυτές τις συσκευές εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το Wi-Fi, το οποίο παραμένει άμεσα παραβιάσιμο από ένα άτομο με μέσες δεξιότητες χάκερ. (…) Είναι επίσης λογικό ότι θα μπορούσε εύκολα να πειραχτούν για να εισέλθει κάποιος σε ένα σπίτι. Maria Clemens, Management and Network Services[22]

Επιθέσεις ευρείας κλίμακας

Το 2016, το κακόβουλο λογισμικό Mirai Botnet είχε εντοπίσει συγκεκριμένες έξυπνες συσκευές (IoT) που αποτελούσαν DVR, κάμερες IP, δρομολογητές και εκτυπωτές από κορυφαίους κατασκευαστές όπως η Huawei, ZTE, Cisco κ.α., είχε μολύνει περίπου 65.000 έξυπνες συσκευές IoT μέσα στις πρώτες 20 ώρες [23] και κατέλαβε έναν πάροχο DNS και ιστότοπους [24]. Η ζημιά που προκάλεσε ο Μιράι ήταν τεράστια, ακόμη και σε σημαντικές ιστοσελίδες όπως το Twitter και το Netflix.

Το botnet Mirai και άλλα παρόμοια botnets απεικονίζουν επίσης πόσο εύκολο είναι να εντοπιστούν και να ελεγχθούν οι μη προστατευμένες έξυπνες συσκευές και οδήγησαν τους ειδικούς στον τομέα της ασφάλειας να θεωρήσουν το IoT ως πραγματική απειλή για τις υπηρεσίες Διαδικτύου[25].

Οι έξυπνοι χρήστες πρέπει να ρωτούν εάν οι συσκευές παρέχουν έλεγχο ταυτότητας, αν μπορεί να αλλάξει το όνομα χρήστη και ο κωδικός πρόσβασης, αν παρέχεται υποστήριξη πελατών, αν η συσκευή συλλέγει τα δεδομένα σας και αν ναι, αν ο κατασκευαστής έχει υποστεί παραβιάσεις δεδομένων και αν κρυπτογραφεί τα αποθηκευμένα δεδομένα και αν βγάζει αυτόματες ενημερώσεις λογισμικού.

Βλάβες με ανεξέλεγκτες συνέπειες

Τα έξυπνα συστήματα IoT ελέγχονται συνήθως από έξυπνες εφαρμογές που βασίζονται σε συμβάντα και εντολές για την παροχή διαφορετικών μορφών αυτοματισμού[26].

Παραδείγματα αισθητήρων και ενεργοποιητών περιλαμβάνουν ανιχνευτές καπνού, αισθητήρες κίνησης, αισθητήρες επαφής, έξυπνες κλειδαριές, έξυπνες πρίζες ισχύος και χειριστήρια πόρτας.

Σε περίπτωση σφάλματος (bug) της συσκευής ή του προγραμματισμού της από τον χρήστη, μπορεί να δοθούν λανθασμένες εντολές που θα προκαλέσουν επικίνδυνες καταστάσεις, π.χ. "ξεκλειδώστε την πόρτα εισόδου όταν κανείς δεν είναι στο σπίτι" ή "απενεργοποιήστε τη θερμάστρα όταν η θερμοκρασία είναι κάτω από 0 βαθμούς Κελσίου και οι άνθρωποι κοιμούνται τη νύχτα. " κ.α.

Σκόπιμη διακοπή λειτουργίας συσκευών από τις εταιρείες

Το Ίδρυμα Electronic Frontier εξέφρασε ανησυχίες ότι οι εταιρείες μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις τεχνολογίες που είναι απαραίτητες για να υποστηρίξουν τις συνδεδεμένες συσκευές, ώστε να απενεργοποιούν σκόπιμα ή να «μπλοκάρουν» τις συσκευές των πελατών τους μέσω απομακρυσμένης ενημέρωσης λογισμικού ή απενεργοποιώντας μια υπηρεσία απαραίτητη για τη λειτουργία της συσκευής[27].

Σε ένα πρόσφατο παράδειγμα στις ΗΠΑ, οι έξυπνες συσκευές αυτοματισμού που πωλήθηκαν με την υπόσχεση της εφόρου συνδρομής, έγιναν άχρηστες μετά την απόφαση της εταιρείας να κλείσει τους κεντρικούς διακομιστές που είχαν χρησιμοποιήσει οι συσκευές για να λειτουργήσουν[28].

Πολλά τεχνικά προβλήματα

Η υπόσχεση του Ίντερνετ των Πραγμάτων είναι ότι θα απλοποιήσει τις εργασίες μας, θα ασφαλίσει τα σπίτια μας και θα μεταμορφώσει τη ζωή μας με βοηθούς, αυτοματοποιημένα καθήκοντα και πληροφορίες για δεδομένα μέσω μιας νέας γενιάς συνδεδεμένων συσκευών που λειτουργούν άψογα μαζί.

Πολλοί καταναλωτές, ωστόσο, χάνουν την πίστη τους στη συνδεδεμένη ουτοπία, καθώς αγωνίζονται με προβλήματα εγκατάστασης και εγκατάστασης και αποσυνδεδεμένη τεχνική υποστήριξη που περιλαμβάνει πολλούς ανθρώπους σε πολλές εταιρείες.

Ανυπαρξία ενιαίου προτύπου επικοινωνίας

Κάθε μάρκα Smart Home θέλει να δημιουργήσει το δικό της ιδιόκτητο έξυπνο σύστημα, το οποίο έχει ως αποτέλεσμα έναν τεράστιο όγκο προϊόντων από τον οποίο μπορείτε να διαλέξετε, αλλά που δεν λειτουργούν απαραίτητα καλά μεταξύ τους εάν ανήκουν σε διαφορετικές εταιρείες[29].

Παρότι θα έπρεπε η ευκολία των χρηστών να είναι η πρώτη προτεραιότητα, οι κατασκευαστές προσπαθούν να κλειδώσουν τους χρήστες στο δικό τους πρωτόκολλο από το οποίο δεν θα μπορούν να μετακινηθούν ή θα πρέπει να πληρώνουν για να συνεχίσουν να το χρησιμοποιούν.

Χαοτική είναι και η κατάσταση με όλα τα διαφορετικά ασύρματα πρωτόκολλα που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία Smart Home. Οι δύο μεγάλες είναι οι Z-Wave και Zigbee. Είναι γνωστά ως τα "ανοικτά" πρωτόκολλα που μπορεί να χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε μάρκα smarthome στις συσκευές τους. Θεωρητικά, οποιαδήποτε συσκευή Z-Wave πρέπει να μπορεί να επικοινωνεί με οποιαδήποτε άλλη συσκευή Z-Wave., ωστόσο αυτό δεν συμβαίνει πάντα…Όταν αγοράζετε έξυπνες συσκευές πρέπει να ελέγχετε σχολαστικά αν είναι συμβατή με τον κεντρικό κόμβο του έξυπνου σπιτιού σας, ακόμη και να ψάξετε μέσα από σχόλια στο ίντερνετ για να δείτε αν άλλοι χρήστες είχαν επιτυχία να το συνδέσουν ή όχι

Τεράστια ταλαιπωρία των καταναλωτών

"Το άλμα στα ανεπίλυτα προβλήματα δείχνει ότι τα προβλήματα είναι πιο περίπλοκα και είναι δύσκολο να διαγνωσθούν", δήλωσε ο Patrice Samuels, ανώτερος αναλυτής της Parks Associates και πρόσθεσε ότι "η πολυμορφία στην τεχνολογία συσκευών και τα πρωτόκολλα επικοινωνίας προσθέτει πολυπλοκότητα στο έξυπνο σπίτι και δημιουργεί προκλήσεις στην επίτευξη απρόσκοπτης επικοινωνίας".

• Περισσότεροι από ένας στους τρεις Αμερικανούς ενήλικες αντιμετωπίζουν προβλήματα κατά την εγκατάσταση ή τη λειτουργία μιας έξυπνης συσκευής σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν σήμερα από την έρευνα της iQor[30].
• Σύμφωνα με την έρευνα, οι καταναλωτές αναφέρουν ότι πρέπει να πάρουν περισσότερα από οκτώ βήματα για την επίλυση ενός τεχνικού προβλήματος με μια έξυπνη συσκευή.
• Περαιτέρω, οι καταναλωτές δαπανούν, κατά μέσο όρο, σχεδόν 2,5 ώρες από το χρόνο τους για να επιλύσουν αυτά τα θέματα.
• Σχεδόν ένας στους τέσσερις καταναλωτές (22%) δεν μπόρεσε να επιλύσει το πρόβλημα ή απλώς παραιτήθηκε και επέστρεψε το προϊόν για επιστροφή χρημάτων.
• Σύμφωνα με άλλη έρευνα, το 12% από τους ιδιοκτήτες έξυπνων κατοικιών των ΗΠΑ (πάνω από 1 στους 10!), αναφέρει τεχνικά προβλήματα που δεν επιλύθηκαν ποτέ[31].

Ασφαλείς εναλλακτικές στο ασύρματο έξυπνο σπίτι

1. Ανοιγοκλείσιμο συσκευών ή ρελέ από απόσταση μπορεί να γίνει με τηλεχειριστήριο με τηλεχειριζόμενη πρίζα

2. Ειδοποίηση σε περίπτωση ενεργοποίησης συναγερμού μπορεί να γίνει και απλή σύνδεση του υπάρχοντος συστήματος με ειδοποίηση GSM που εκπέμπει μόνο όταν υπάρχει συμβάν.

3. Ανοιγοκλείσιμο φωτισμού όταν λείπουμε από το σπίτι μπορεί να γίνει και με απλό χρονοδιακόπτη.

4. Το σύνολο των λειτουργιών του ασύρματου έξυπνου σπιτιού μπορούν να υλοποιηθούν και από πλήρως ή κυρίως ενσύρματα συστήματα όπως είναι το KNX.

Το KNX είναι παγκόσμιο πρότυπο, για τον Οικιακό και Κτιριακό Αυτοματισμό. Μπορεί να εφαρμοστεί σε νέα ή σε υπάρχουσα εγκατάσταση. Για την επικοινωνία του, χρησιμοποιείται συμβατική καλωδίωση 230V (Powerline) ή χαμηλής τάσης σύστημα bus. Υπάρχει και η δυνατότητα για χρήσης ραδιοσημάτων - προτείνουμε να το αποφύγετε, ωστόσο και σε αυτή την περίπτωση εκπέμπει λιγότερο από τα αντίστοιχα μέρη του ασύρματου Wi-Fi έξυπνου σπιτιού.

Το KNX έχει πολλές εφαρμογές και ελέγχει φωτισμό, θέρμανση, ρολά, αερισμό αλλά ακόμα και τεχνολογίες πολυμέσων και ασφαλείας. Η λειτουργία του συστήματος μπορεί να εκτελεστεί και συμβατικά μέσω των μπουτόν ή των οθονών αφής και ελέγχου. Απομακρυσμένος έλεγχος μέσω του Internet και χειρισμός μέσω του τηλεφώνου είναι ακόμη δυνατοί με το KNX (δείτε περισσότερα - smarthomesoultions.gr).

Ποιες έξυπνες λειτουργίες σας είναι πραγματικά απαραίτητες;

Πριν τρέξετε να αγοράσετε κάθε έξυπνο gadget αναλογιστείτε αν σας χρειάζεται πραγματικά και αν αξίζει να εκτίθεστε 24 ώρες το 24ωρο στην ασύρματη ακτινοβολία του για να το λειτουργείτε;

Αν και υπάρχουν ενσύρματες εναλλακτικές, κατανοούμε την χρησιμότητα των έξυπνων συσκευών στην ασφάλεια και σε σημαντικές ευκολίες. Ωστόσο, είναι λογικό να εντάξουμε στην καθημερινότητα μας κάθε "ευκολία" που μας πλασάρουν οι εταιρείες ως "απαραίτητες"; Μας χρειάζεται πραγματικά να ειδοποιούμαστε όταν μπήκε γράμμα στο γραμματοκιβώτιο μας; Να ελέγχουμε τα φώτα από το κινητό μας αντί να πατάμε τους διακόπτες; Να ανοιγοκλείνουμε από μακριά την καφετιέρα, την τοστιέρα και το ηλεκτρικό σίδερο;

 

[1] Wikipedia , Internet of things, https://en.wikipedia.org/wiki/Internet_of_things

[2] https://www.cosmote.gr/cs/cosmote/gr/smarthome.html

[3] https://www.smartwatt.gr/el

[4] http://www.iarc.fr/en/media-centre/pr/2011/pdfs/pr208_E.pdf

[5] https://guardian.ng/business-services/communication/cell-phone-wireless-radiation-classified-group-1-carcinogenic-to-humans/

[6] Ψήφισμα Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (2008/2211) http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-%2F%2FEP%2F%2FTEXT+REPORT+A6-2009-0089+0+DOC+XML+V0%2F%2FEL

[7] http://www.bioinitiative.org/

[8] http://www.eea.europa.eu/publications/environmental_issue_report_2001_22

[9] Internet of Things explained: Your complete guide to understanding IoT, https://www.pocket-lint.com/apps/news/126559-internet-of-things-explained-your-complete-guide-to-understanding-iot

[10] Crump, Catherine, Harwood, Matthew "The Net Closes Around Us"

[11] "These Devices May Be Spying On You (Even In Your Own Home)". Forbes

[12] Webb, Geoff "Say Goodbye to Privacy". WIRED.

[13] CIA Head: We Will Spy on Americans Through Electrical Appliances, http://mieuxprevenir.blogspot.gr/2012/03/cia-head-we-will-spy-on-americans.html

[14] 13 Factors To Consider With Smart Home Products, https://www.forbes.com/sites/forbestechcouncil/2018/01/23/13-factors-to-consider-with-smart-home-products/#7c4544fd306a

[15] Aleisa, Noura; Renaud, Karen; Jayawardena, Srimal (2016), Privacy of the Internet of Things: A Systematic Literature Review

[16] "We Asked Executives About The Internet Of Things And Their Answers Reveal That Security Remains A Huge Concern". Business Insider. Retrieved 26 June 2015

 [17] "Internet of Things: A Survey of Technologies and Security Risks in Smart Home and City Environments". Living in the Internet of Things: Cybersecurity of the IoT - 2018. Institution of Engineering and Technology

[18] Liu, Ximeng; Yang, Yang; Choo, Kim-Kwang Raymond; Wang, Huaqun (2018-09-24). "Security and Privacy Challenges for Internet-of-Things and Fog Computing". Wireless Communications and Mobile Computing

 [19] "The Best Play on the Internet of Things Trend". Wall Street Daily.

[20] 13 Factors To Consider With Smart Home Products, https://www.forbes.com/sites/forbestechcouncil/2018/01/23/13-factors-to-consider-with-smart-home-products/#7c4544fd306a

[21] The trouble with smart homes,https://www.information-age.com/trouble-smart-homes-123467343/

[22] 13 Factors To Consider With Smart Home Products, https://www.forbes.com/sites/forbestechcouncil/2018/01/23/13-factors-to-consider-with-smart-home-products/#7c4544fd306a

[23] Antonakakis, Manos; April, Tim; Bailey, Michael; Bernhard, Matt; Bursztein, Elie; Cochran, Jaime; Durumeric, Zakir; Halderman, J. Alex; Invernizzi, Luca. Understanding the Mirai Botnet

[24] "DDoS attack that disrupted internet was largest of its kind in history, experts say". The Guardian

[25] Schneier, Bruce. "We Need to Save the Internet from the Internet of Things". Motherboard.

[26] IoTSan: Fortifying the Safety of IoT Systems. Proc. of the 14th International Conference on emerging Networking EXperiments and Technologies (CoNEXT '18). Heraklion, Greece.

[27] https://en.wikipedia.org/wiki/Electronic_Frontier_Foundation

[28] Walsh, Kit "Nest Reminds Customers That Ownership Isn't What It Used to Be". Electronic Frontier Foundation.

[29] The Smarthome Industry Has Reached a Plateau. Here’s What’s Holding It Back, https://www.howtogeek.com/359365/3-things-holding-back-the-smarthome-industry/

[30] The Smart Home is Creating Frustrated Consumers, https://www.businesswire.com/news/home/20180130005463/en/Smart-Home-Creating-Frustrated-Consumers-1-3

[31] Smart-Home Tech Problems On The Rise, https://www.mediapost.com/publications/article/326716/smart-home-tech-problems-on-the-rise.html